Nhà thờ Giáo xứ Đồng Trì

Đồng Trì là một làng nhỏ ở phía nam thành Thăng Long – nay là Thủ đô Hà Nội. Tính đường chim bay cách Hà Nội 7 Km, tính đường số 1 cách 10 Km, gần đê sông Hồng, nằm trên cánh đồng xung quanh. Do địa lý tạo nên làng đực gọi là Đồng Trì – thuộc Cổ Điển xã, Thanh Trì huyện, Hà Đông tỉnh (nay xã Tứ Hiệp – huyện Thanh Trì – TP.Hà Nội).

Làng có hình dáng như một con rùa miệng ngậm dải lụa xanh là con đê sông Hồng. Đồng Trì bao gồm người theo đạo Công Giáo và không Công Giáo. Người Công Giáo chiếm 2/3 tổng số dân làng Đồng Trì. Đồng Trì có ngôi thánh đường nguy nga lộng lẫy nhất vùng ngoại ô, tháp chuông cao vút được ngân vang hàng thế kỷ nay, khuôn viên thánh đường được thiết kế đẹp, nhà xứ – nhà hội trường khang trang. Ở phía đông nam của làng, năm 1929 có dựng cây thánh giá bằng đá, cao sừng sững như lá cờ toang thắng chếch xuống.

Người Đồng Trì cứng cỏi, thật thà, thủa xưa sống băng nghề chài lưới và làm nông nghiệp. Nhưng do sự cần cù nên đời sống hàng ngày một thêm khá giả. Đồng Trì được Chúa thương cách riêng nên liên tục gần một thế kỷ nay đề có Cha xứ ở tại rao giảng Tin Mừng cùng dạy dỗ chăm sóc nuôi nấng, so với khắp vùng ngoại ô không nơi nào sánh kịp. Thật là đặc ân của Thiên Chúa. Đạo Công Giáo ở đây có từ rất sớm, thời vua Minh Mệnh cấm đạo ở đây đã có đạo, giáo dân bấy giờ thường cất giấu ảnh tượng ban ngày, đêm mới rước tượng Trái tim Đức Chúa Giêsu ra để đọc kinh. Còn ngày tháng năm cụ thể thì không rõ vì không có tài liệu để lại – theo suy luận thì khi các Đấng rao giảng Tin Mừng tới Đàng ngoài, cứ tiến theo dọc sông Hồng lên Kẻ Chợ. Đường thuỷ vừa tiện giao thông vừa đảm bảo bí mật. Xét năm 1669 Cha Benedicto Hiền (Cha xứ đầu tiên của Kẻ Chợ và Cha Gioan Huệ 47 tuổi) năm 1670, Đức Cha Lambert truyền chức cho 7 thày trên một khoang thuyền bên bờ sông Hồng – thì làng sát cạnh đê sông Hồng khi xưa còn sát chân đê kề bên ngoài làng để chỉ có một dải đất cát chưa có làng yên Mỹ với Duyên Hà như ngày nay. Hai nữa là khu vực trên và dưới từ Sở Hạ, Hà Hồi, Vạn Phúc, Đồng Trì, Nam Dư đều có đạo, thì có thể tin rằng khu vực này nói chung và Đồng Trì nói riêng được các Đấng rẽ vào khi tiến lên Kẻ Chợ. Vậy đạo Công Giáo ở đay phải có khoảng thời gian trước hoặc sau năm 1670.

Thời gian thấm thoắt thoi đưa, qua ngọn lửa đức tin được nhen nhóm từ làng này cứ theo dòng thời gian năm tháng ngọn lửa càng bốc cao, càng chiếu rọi cho mọi người ở đây ngày một nhiều người nhận biết đạo Công Giáo. Thời Minh Mệnh – Thiệu Trị việc cấm đạo rất gay gắt máu các thánh tử đạo đổ ra ngày một nhiều, thấm nhuần vào lòng đất nên đã nẩy sinh mầm non Kitô hữu khắp nơi. Đạo Công Giáo ở Đồng Trì lúc này còn ít vì làng nhỏ, nhưng đã có một đức tin thật vững vàng.