Nhà thờ Ba Giồng

Lược sử Giáo xứ Ba Giồng

VỊ TRÍ:

– Giáo dân đa số thuộc xã Tân Lý Đông, huyện Châu Thành, tỉnh Tiền Giang. Số còn lại rải rác trong các xã Tân Hội Đông, Tân Hòa Thành, Tân Hương, Tân Lý Tây (huyện Châu Thành), Tân Lập 1, Tân Lập 2, Phú Mỹ (huyện Tân Phước).

– Dân số: 60.000
– Số Giáo dân: 1.581
– Số gia đình công giáo: 452
– Linh Mục Chánh Sở: Gioan Baotixita Nguyễn Tấn Sang
– Cha phó:

QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN:

– Giáo phận Mỹ Tho thành lập năm 1960 nhưng người Công giáo sống ở vùng này đã có từ thời các linh mục thừa sai truyền giáo ở Việt Nam. Có thể nói Ba Giồng là một họ đạo cổ xưa nhất của giáo phận Mỹ Tho tồn tại đến ngày hôm nay.

– “Bản tường trình của linh mục F.Demarcq, Thừa sai Tông Tòa, năm 1911” còn lưu giữ tại họ đạo, đã xác định sự hiện diện từ rất sớm của họ đạo Ba Giồng: “Do tính cách lâu đời của nó, họ đạo này đáng đứng chỗ nhất, còn tất cả các họ đạo khác mới có khá gần đây”

– Theo tài liệu “27 vị Tử Đạo tại Ba Giồng của linh mục H.Hamon thuộc Hội Thừa Sai paris, trong Missions Catholiques, năm 1882, quyển 14, có nhắc tên gọi của họ đạo như sau: Về hướng Đông Bắc Sài Gòn, thuộc tỉnh Mỹ Tho, có một cánh đồng lầy rộng lớn. Vào mùa mưa lớn, cánh đồng ấy biến thành một hồ nước mênh mông. Ở lối vào đầm lầy này, nước cuốn dồn cát lại như tạo cho mình một rào chắn không thể vượt qua nổi. Với thời gian, những đụn cát ấy cao dần lên trên ba giồng cát mà dòng nước đã bồi lên, giữa một rừng tre có ngọn cao, tạo thành một vành đai xanh, đó là xóm nhỏ Ba Giồng. Giữa xóm có một ngôi nhà lớn, trên mái ngói có dựng cây Thánh Giá nổi bật là nhà thờ của họ đạo. Dân cư ở đây không giàu sang cũng không túng quẫn, nếp sống của họ rất bình dị. Hầu như mọi người sống bằng lao động của đôi bàn tay. Thế nhưng họ có một kho báu mà họ coi trọng hơn mọi của cải giàu sang, đó là “kho báu đức tin”.

– Theo những lời truyền tụng chắc chắn, vào khoảng năm 1700 (Canh Thìn) hoặc 1702, dưới triều đại Minh Vương (1691) ra dụ cấm đạo Thiên Chúa, chừng 20 ghe biển của tín hữu Kitô, âm thầm rời Phú Yên, rời xa bờ biển An nam, mang theo khoảng 30 gia đình Kitô hữu. Những gia đình trốn lánh cuộc bắt đạo và trẩy về hướng Nam Kỳ. Chúa quan phòng dẫn họ đến trước con sông cái, giữa Gò Công và Chợ Lớn, do hai con sông Vàm Cỏ Đông và Vàm Cỏ Tây nhập lại kết thành. Ghe ngược dòng sông này cho tới chỗ bắt đầu đồng cỏ lát rộng lớn, và dừng lại ở miệng con rạch gọi là Rạch Chanh. Đầu tiên tất cả các gia đình lập cư trên bờ con rạch này. Và ghe trở về Phú Yên rước thêm các gia đình khác. Sáu tháng sau, ghe trở lại đem theo những Kitô hữu khác còn đông hơn nữa. Nhưng gần sông quá, ghe thuyền quan lớn đi lại thường xuyên nên có lần họ bị bắt và bị cầm tù. Tất cả các Kitô hữu khác khiếp sợ vội vã rời khỏi nơi ấy để đi sâu vào rừng, cho tới chỗ Ba Giồng ngày nay và lập cư tại đó. Nhưng rất có thể, dân cư đã trở lại đạo từ một thời xa xưa. Các cụ già thường chỉ cho con cháu những ngôi mộ của ba thế hệ đã sống trước họ, mà tất cả đều là những người Công giáo. Tại đất thánh họ đạo nay còn một vài mộ chí niên đại 1663 – 1664 và nhiều ngôi mộ cổ ghi chữ nho đã lu mờ không thể đọc được.

– Giáo xứ Ba Giồng đã trãi qua biết bao cảnh thăng trầm: Năm 1783 anh em nhà Tây Sơn đã tìm đến đây tìm vua Gia Long, và đã nổi giận chém giết 150 người giáo dân tại đây. Rồi thời vua Minh Mạng, vào năm 1836, quan quân Triều Nguyễn cũng đã truy quét họ đạo Ba Giồng và đã tàn sát trên dưới 1700 người. Đến triều đại vua Tự Đức, cha sở họ đạo lúc đó là cha Thánh Phêrô Nguyễn Văn Lựu cũng đã bị chém đầu tại Mỹ Tho năm 1861, và sang năm sau, 1862, họ đạo bị tàn sát, lần này có 25 người đàn ông đã tuyên xưng đức tin tại chợ Củ Chi, cách Ba Giồng khoảng 2 cây số. Xác 25 vị này đã được chôn tại một nơi gần đó mà người ta vẫn truyền tụng cho đến ngày hôm nay, gọi là gò Chết Chém. Cùng với 25 người đã tuyên xưng đức tin cách công khai , có 2 người cũng bị chém đầu khi trốn chạy. 10 năm sau cha Hamon vâng lệnh Đức Cha Miche lo việc cải tang hài cốt các Vị Tử Đạo về an táng tại đất thánh Ba Giồng ngày 18 tháng 06 năm 1872.

Các cha đã phục vụ giáo xứ:

– Trong thời kỳ cấm đạo:

· Cha Thánh Philipphê Phan Văn Minh (1849 – 1853)
· Cha Thánh Phêrô Nguyễn Văn Lựu (1853 – 1861)
· Gioan Baotixita Thiềng (1855 – 1857)
· Lôrensô Lân, cha Kiệu, Martinô Hiền (1855 – 1857)
· Cha Vọng (1857 – 1861), cha Khách, cha Phaolồ Diện.

– Sau cấm đạo:

· Gernot Quí (1865 – 1866)
· Cha Roustant, Lizé Luy, Peguet Phước, Tôma Đoàn (1865 – 1866)
· Phêrô Trí (1867 – 1869)

– Khi đã ổn định và là cha sở chính thức:

· Theodule Hamon Thể (1869 – 1872)
· Giuse Nhu (1872 – 1875)
· Nicola Colson (1875)
· Louis Gagnon Thọ (1875 – 1877)
· Anrê Thể (1877 – 1893)
· Cha Nu (1893 – 1896)

– Các cha sở Tân An phụ trách họ đạo Ba Giồng:

· Phêrô Viện (1896 – 1898)
· Phêrô Tự (1898 – 1905)
· Phaolo Thăng (1905 – 1909)
· Phêrô Tự (1909 – 1910)
· Demarcq (1910 – 1911)
· Phêrô Xử (1911 – 1915)
· Cha Sinh, cha Diện, cha Cậy (1915)
– Cha sở họ đạo Ba Giồng:
· Carôlô Nhơn (1934 – 1948)
· Giuse Phùng Cảnh (1948)
· Antôn Lê Quang Thạnh, cha sở Tân An kiêm nhiệm (1949 – 1974)
· Phêrô Uông Đình Đạm (1974 – 1975)
· Gioan Trần Phước Cương (1975 – 1976)
· Giuse Phạm Thanh Minh (1976 – 2002)
· Phaolo Trần Kỳ Minh (2002 – 2011)

– Cha sở đương nhiệm: Gioan Baotixita Nguyễn Tấn Sang

· Sinh năm: 1973
· Thụ phong linh mục: 2005
· Nhận nhiệm vụ: 05/2011

TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG:

– Giáo xứ có 4 giáo họ, Hội Đồng Mục Vụ giáo xứ gồm 17 người, phụ trách các giáo họ.

– Các hội đoàn: Legiô Mariae, Các Bà Mẹ Công giáo, Gia đình phạt tạ Thánh Tâm, giứoi thanh niên và thiếu nhi. Tất cả các hội đoàn sinh hoạt và hội họp hàng tháng, hàng tuần.

– Các em thiếu nhi đều theo học các lớp giáo lý hàng tuần theo lứa tuổi. Riêng dự tòng và hôn nhân được tổ chức quanh năm.

– Cùng với sự phát triển của xã hội, đời sống vật chất của giáo dân cũng phát triển theo nhưng ngược lại đời sống đức tin có phần sa sút . Vì thế,giáo xứ đang hướng mọi hoạt động vào việc đào tạo các hội đoàn đã hoạt động truyền giáo, thăm viếng mục vụ để củng cố niềm tin cho giáo dân, tổ chức những buổi kinh tối tại gia đình.

– Giáo dân Ba Giồng đa số tập trung tại xã Tân Lý Đông, nhưng có một số sống rải rác trong các xã Tân Hội Đông, Tân Hòa Thành, Tân Hương, Tân Lý Tây (huyện Châu Thành), Tân Lập 1, Tân Lập 2, Phú Mỹ (huyện Tân Phước). Vì nhu cầu dạy giáo lý, giáo xứ đã và đang đào tạo nhân sự dạy giáo lý cho thiếu nhi và dự tòng tại giáo xứ để phục vụ cho những nơi xa.

Khánh Thành Trung Tâm Hành Hương Ba Giồng, 24.11.2017

Giáo xứ Ba Giồng là vùng đất ươm mầm đức tin, vì nơi mảnh đất này đã thấm đẫm những giọt máu của cha thánh Phêrô Nguyễn Văn Lựu và những anh hùng chịu chết vì đức tin. Trong thời kỳ bắt đạo, Giáo xứ Ba Giồng đã trải qua biết bao cảnh thăng trầm: Vào năm 1783 anh em nhà Tây Sơn đã đến đây tìm vua Gia Long và đã nổi giận chém giết 150 người giáo dân tại đây. Thời vua Minh Mạng (1836) quan quân Triều Nguyễn cũng đã truy quét họ đạo Ba Giồng và đã tàn sát trên dưới 1700 người. Đến thời Vua Tự Đức, cha sở họ đạo Ba Giồng lúc đó là cha thánh Phêrô Nguyễn Văn Lựu cũng đã bị chém đầu tại Mỹ Tho vào ngày 07 tháng 04 năm 1861. Năm 1862, họ đạo bị tàn sát, lần này có 25 người đàn ông đã tuyên xưng đức tin tại chợ Cổ Chi cách Ba Giồng khoảng 2 cây số. Xác các vị này được chôn tại một nơi gần đó mà người ta vẫn truyền tụng cho đến ngày nay, nơi đó gọi là gò Chết Chém. Cùng với 25 người đã tuyên xưng đức tin cách công khai, có 2 người cũng bị chém đầu khi trốn chạy. 10 năm sau cha Hamon vâng lệnh Đức Cha Miche lo việc cải táng hài cốt các vị Tử Đạo về an táng tại đất thánh Ba Giồng ngày 18 tháng 06 năm 1872 (theo tư liệu 50 năm Giáo phận Mỹ Tho).

Để ghi nhớ và tôn kính các vị thánh tử đạo, Đức Cha Phaolô Bùi Văn Đọc khi đó là Giám mục Giáo phận Mỹ Tho (hiện nay là Đức Tổng Giám mục TGP. Sài Gòn) đã chọn Ba Giồng làm Trung Tâm Hành Hương vào ngày 24.11.2004, và ngày 27.11.2009, đặt Thánh Phêrô Lựu làm Bổn Mạng Giáo phận. Vì thế, Ngài đã cho xây dựng trung tâm hành hương tại Giáo xứ Ba Giồng. Và ngày 19.11.2011, ngài đã chủ sự Thánh lễ đặt viên đá đầu tiên tại đây. Ngày 19.11.2013, công trình xây dựng được bắt đầu. Sau 4 năm xây dựng, với sự đóng góp của rất nhiều quý ân nhân xa gần, trong và ngoài nước, nay Trung Tâm Hành Hương Cha Thánh Phêrô Lựu đã hoàn thành với công trình kiến trúc kết hợp vừa cổ điển vừa hiện đại. Ngôi nhà mới 1 trệt 2 lầu, trong đó có 25 phòng nghỉ, chứa khoảng 200-300 khách, phòng trưng bày, nhà chầu Thánh Thể…

Ngày Giáo hội mừng kính trọng thể lễ các thánh tử đạo Việt Nam, 24.11.2017, Giáo phận Mỹ Tho đã tổ chức thánh lễ Khánh Thành Trung Tâm Hành Hương để phần nào giúp cộng đoàn ý thức hơn về đời sống đạo và củng cố đời sống đức tin của mình, và sống triệt để tinh thần của Cha Thánh Phêrô:”Đạo đã thấm nhập vào trong xương tủy, tôi làm sao bỏ được. Vả lại một người giáo hữu thường, một thầy giảng còn không có quyền bỏ đạo, huống nữa tôi đây là đạo trưởng”. (lời tuyên xưng của Cha Thánh Phêrô Nguyễn Văn Lựu trước lúc bị tử hình, khi quan bắt ngài xuất giáo).

Chương trình bắt đầu lúc 08g00 với phần sám hối cộng đoàn do Cha Emmanuel Huỳnh Thanh Tuấn chủ sự. Sau đó, cộng đoàn cùng sốt sắng tham dự nghi thức kiệu xương Cha Thánh Phêrô Lựu từ tiền đường Nhà thờ sang lễ đài thật trang trọng, trong hồi trống trầm hùng và tiếng kèn tây vang dội do các bạn trẻ Giáo phận thực hiện. Xương thánh được kiệu đến lễ đài, mọi người lắng nghe tiểu sử Cha thánh Phêrô và cuộc tử đạo của ngài.

Sau những giây phút ôn lại lịch sử, các nữ tu dòng thánh Phaolô tỉnh dòng Mỹ Tho cùng với giáo dân Giáo xứ Ba Giồng đã diễn tả cuộc tử đạo của Cha Thánh Phêrô, để làm sáng lên Tin Mừng của Đức Kitô, qua phần diễn nguyện “dòng máu đức tin”. Phần diễn nguyện đã mang đến cho mọi người biết bao cảm xúc, dường như để lại không ít những chất vấn cho từng người về việc chọn lựa sống đức tin trong xã hội ngày nay.

Đúng 09g30, thánh lễ do Đức Cha Phêrô -Giám mục Giáo phận- chủ sự,  đồng tế với ngài có khoảng 100 linh mục trong và ngoài Giáo phận. Bài ca nhập lễ được cất lên, đoàn đồng tế di chuyển từ tiền đường nhà thờ sang lễ Đài trong phẩm phục đỏ thật trang trọng. Hiệp dâng thánh lễ, có sự hiện diện của rất đông quý tu sĩ, quý thầy Đại chủng sinh Giáo phận, giáo dân thuộc các Giáo xứ trong Giáo phận và quý khách xa gần, ước tính khoảng 2000 người.

Trước khi bắt đầu thánh lễ, Cha Tổng Đại Diện Phaolô Trần Kỳ Minh giới thiệu với cộng đoàn đôi nét về công trình Trung Tâm Hành Hương và ấn định những ngày hành hương trọng đại tại đây. Sau đó thánh lễ tiếp tục với Kinh Vinh Danh.

Trong bài giảng lễ, Đức Cha Phêrô nhắc đến năm 2018 Giáo hội kỷ niệm 30 năm Toà Thánh nâng 117 vị Tử đạo lên hàng hiển thánh, cùng với quyết định của Đức Tổng Phaolô chọn nơi này làm nơi hành hương của giáo phận, Đức Cha long trọng tuyên bố linh địa Ba Giồng này trở thành Trung Tâm Hành Hương chính thức của Giáo phận.

Với ý nghĩa của bài Tin Mừng, Chúa Giêsu là vị Mục Tử nhân lành, Đức Cha hướng mọi người nhìn về người đã sống tinh thần mục tử là Cha Thánh Phêrô, ngài đã nhận biết con chiên của mình bằng trái tim, sự quan tâm đến đời sống của đoàn chiên, và sống chết với đoàn chiên. Với ý nghĩa đó, Đức Cha mong muốn các linh mục, tu sĩ hãy là những mục tử trong vai trò và sứ vụ của mình. Không chỉ là những linh mục tu sĩ, nhưng những bậc cha mẹ cũng hãy là những nhà thông truyền đức tin cho con cái.

Đức Cha còn nhấn mạnh rằng, Giáo phận Mỹ Tho rất vinh dự khi có Cha Thánh Phêrô và các vị tử đạo, vì thế chúng ta có bổn phận sống đạo, làm chứng cho đạo và loan truyền đạo, để làm cho đạo thấm vào đời sống đức tin không bằng môi miệng nhưng bằng cả mạng sống.

Sau kinh tin kính, Đức Cha đọc lời nguyện làm phép nhà mới. Đức Cha, cha Tổng Đại Diện, Cha sở Gioan Baotixita tiến vào ngôi nhà mới rảy nước thánh trong khi cộng đoàn hát: “đâu có tình yêu thương”. Tiếp theo là phần phụng vụ Thánh Thể.

Sau lời nguyện Hiệp lễ, Cha Giám Đốc Trung Tâm Hành Hương Gioan Baotixita Nguyễn Tấn Sang dâng lời cám ơn Đức Cha Phêrô, Đức Tổng Phaolô -người đã quyết định cho xây cất Trung Tâm Hành Hương này-, Cha Tổng Đại Diện, quý Cha, quý tu sĩ, anh chị em giáo dân, quý khách, chính quyền các cấp, công ty xây dựng, cũng như những người đã đóng góp cho buổi lễ này được diễn ra tốt đẹp.

Tiếp đến, Cha Tổng Đại Diện long trọng công bố phép lành tòa thánh Đức Thánh Cha chúc lành cho Cha Giám Đốc Trung Tâm Hành Hương và những người tham dự Trung Tâm Hành Hương. Sau đó Đức Cha trao phép lành cho Cha Giám Đốc Trung Tâm Hành Hương Gioan Baotixita.

Trước khi ban phép lành cuối lễ, Đức Cha Phêrô nói lên lời cám ơn Đức Tổng Phaolô dù ngài không hiện diện trong thánh lễ này, vì Đức Tổng đã nhận lời chủ tế thánh lễ phong chức tại dòng Thánh Thể. Nhân cơ hội này, ngài cũng bày tỏ lòng biết ơn đến quý ân nhân xa gần đã đóng góp cho công trình xây dựng được hoàn thành tốt đẹp, và xin Chúa ban phúc lành cho quý ân nhân.

Thánh lễ kết thúc lúc 11g15. Sau thánh lễ, Đức Cha, quý cha, quý tu sĩ và quý khách dự tiệc mừng trong ngôi nhà mới của Trung Tâm Hành Hương trong tình hiệp thông. Trong lúc dùng tiệc, các ca sĩ đã đóng góp những tiết mục văn nghệ mang đến niềm vui và sự phấn khởi cho mọi người tham dự. Sau đó mọi người ra về trong sự bình an và niềm tin của con cháu các thánh tử đạo.

Những hình ảnh rước kiệu và diễn nguyện trước thánh lễ:

Những hình ảnh trong thánh lễ:

Bài viết: Têrêsa Mai An
Nhóm Media: Sơn, Đức, Thanh

Ban Truyền Thông Giáo phận Mỹ Tho